De nieuwe vervoersplannen van De Lijn, het verdwijnen van duizenden haltes en de complexiteit die daarmee gepaard gaat, zorgen voor onrust en heel wat moeilijkheden voor ouderen. Daarom trekt de Vlaamse Ouderenraad aan de alarmbel. “Laat ouderen niet achter in vervoersarmoede, want dit beknot hun sociale leven en zorgt ervoor dat maatschappelijke diensten minder bereikbaar zijn”, waarschuwt directeur Marijke Dheedene. “Een bezoek aan de dokter, de bank, familie en vrienden, hobby’s en gemeentelijke of stedelijke instanties wordt zo veel complexer of zelfs onhaalbaar.”  

Onrust troef bij ouderen 

Sinds zaterdag is de tweede fase van start gegaan om het principe van basisbereikbaarheid in te voeren. Hierdoor rijdt De Lijn volgens totaal nieuwe vervoersplannen. De nieuwe regelingen laten zich voelen in veranderingen van buslijnen, tijdsschema’s en aangepaste trajecten, maar vooral in het verdwijnen van duizenden bushaltes. “Al die wijzigingen zorgen voor heel wat ongeruste reacties, niet in het minst bij ouderen”, dat zegt Marijke Dheedene, directeur van de Vlaamse Ouderenraad. “De meeste reacties komen van ouderen wiens vertrouwde buslijn is afgeschaft of wiens dichtstbijzijnde halte is verdwenen, waardoor ze nu honderden meters langer moeten wandelen”, aldus Marijke Dheedene. 

Daarnaast is er ook sprake van trajecten die plots een of twee overstappen extra vereisen. Ook zou het aangekondigde flexvervoer nog niet overal operationeel zijn. En er zijn klachten over onduidelijke informatie en moeilijkheden met de app of de routeplanner op de website van De Lijn.  

Jeanine en Jan getuigen

Zo is er Jeanine Braekenier (80 jaar), die enkele maanden geleden haar zoon verloor en regelmatig het crematorium in Lochristi bezoekt. Door de nieuwe plannen van De Lijn is de halte aan het crematorium echter verdwenen. Jeanine moet daardoor, samen met vele anderen, een heel stuk verder wandelen via onveilige wegen zonder voetpad. Jeanine getuigde hierover in Terzake. Bekijk de reportage hier. 

En ook Jan De Rijck uit Bornem ondervond al meermaals problemen met het flexveroer, dat je tot 30 minuten op voorhand zou kunnen reserveren. Maar in de praktijk blijkt dat toch niet zo te zijn. Hij getuigde in VRT NWS. Herbekijk het hier. 

Winnaars en verliezers 

Voor wie dicht bij een drukke openbare vervoersas woont (meestal stedelijke gebieden), is de hervorming goed nieuws: zij kunnen zich vaker en vlugger met tram en bus verplaatsen en dat van ’s morgens vroeg tot soms na middernacht. Goed nieuws voor hen dus. 

Maar voor elke extra bus of tram wordt er, door het principe van budgetneutraliteit, elders een minder vaak gebruikte rit of lijn geschrapt (meestal op het platteland). Alle reizigers die van of naar buitenwijken of verder afgelegen gebieden willen pendelen, worden hierdoor getroffen. Zij moeten hopen dat het vervoer op maat hen uit de nood kan helpen. 

Gevaar voor vervoersarmoede en isolatie 

Studies geven aan dat 93 procent van de mensen die de bus gebruiken, ook effectief afhankelijk is van dat openbaar vervoer.  

“Ouderen die minder goed ter been zijn en voor wie de fiets of de auto – en dus ook de deelsystemen – geen optie zijn, hebben geen alternatief”, vervolgt Marijke Dheedene. “Voor hen is het verdwijnen van zoveel haltes een slechte zaak. Voor sommigen vormt die extra afstand zo’n grote drempel, dat ze in een situatie van vervoersarmoede terechtkomen. Vervoersarmoede die ook hun participatie aan de samenleving ondermijnt en isolatie dreigt te vergroten. Ook voor verenigingen, waar ouderen vaak een belangrijke ondersteunende rol spelen, kan dit na de coronacrisis een nieuwe opdoffer betekenen.” 

Meer inspraak van de gebruikers 

Vlaams minister van Mobiliteit Peeters verklaarde alvast dat de nieuwe vervoersplannen dynamisch zijn en dat pijnpunten zo vlug mogelijk zouden worden weggewerkt. De Vlaamse Ouderenraad roept de minister op om hiervan een participatief verhaal te maken. Laat (oudere) gebruikers en niet-gebruikers, voor wie de drempel sowieso te groot was, mee oplossingen uitwerken voor de belangrijkste pijnpunten. En doe dat samen met de vervoerregioraden. Ook over de locatie en de inrichting van de Hoppinpunten zouden gebruikers van het openbaar vervoer zich moeten kunnen uitspreken. 

Meer middelen voor De Lijn 

Om bij het aanpakken van de pijnpunten nieuwe drama’s te vermijden, moet ook het principe van budgetneutraliteit losgelaten worden. “Als we voor het oplossen van de pijnpunten opnieuw elders moeten besparen, ten koste van andere gebruikers, dan creëren we enkel nieuwe pijnpunten”, aldus Marijke Dheedene.  

“Als het de Vlaamse regering menens is om een modal shift te realiseren en meer mensen te motiveren om over te schakelen naar een duurzame manier om zich te verplaatsen, dan moeten er meer middelen worden vrijgemaakt voor het openbaar vervoer. De Lijn moet kunnen investeren in meer en comfortabele trams en bussen én in meer personeel dat in aangename omstandigheden kan werken, zonder dat de ticketprijzen de hoogte inschieten. Enkel zo zorg je voor een aantrekkelijk openbaar vervoer en tevreden gebruikers”. 

Meer achtergrondinformatie 

Wat is basisbereikbaarheid? 

Basisbereikbaarheid staat voor een vraaggestuurd openbaar vervoer: er moeten meer en vaker bussen en trams rijden op de routes waar de vraag het grootst is en waar zich dus de meeste reizigers bevinden. Die reizigers moeten op de drukste assen zo snel mogelijk van punt A naar punt B worden gebracht.  

Hoe ziet het nieuwe systeem van de Lijn eruit?  

Het nieuwe systeem is ingedeeld in lagen. Het treinnet vormt de ruggengraat, gevolgd door het kernnet: bussen en trams die grote woonkernen, handelscentra en ziekenhuizen met elkaar verbinden. De derde laag is het aanvullend net, met bussen tussen kleinere steden en gemeenten. De onderste laag is het vervoer op maat, dat bestaat uit deelsystemen en het flexvervoer waarbij ritten op voorhand online of telefonisch worden aangevraagd.  

De Vlaamse Ouderenraad volgt dit dossier nauwgezet op en informeert je van zodra er meer informatie is.   

Zelf een melding maken van zaken die mislopen? Dan kan je terecht bij het meldpunt van TreinTramBus.